رادیوگرافی دندانپزشکی چیست ؟
رادیوگرافی دندانپزشکی چیست ؟
قبل از وجود رايوگرافی دندانپزشکی پزشکان برای تشخیص بیماری ها با فیلمبرداری از دندان ها مجبور بودند نقطه ای که خراب است را پیدا کنند که این روش احتمال خطا را بالا می برد. این نوع رادیوگرافی این امکان را برای پزشک محیا می کند که از یک یا دو دندان از ریشه تا تاج عکس بگیرد. یعنی پزشکان با قرار دادن دوربین در درون دهان و رادیوگرافی دندانپزشکی می توانند هرگونه مشکل در آناتومی دندان و یا ساختار آناتومیکی اطراف آن را تشخیص دهند.
رادیوگرافی دندان با هدف ارزیابی سلامت دهان انجام میشود. در این نوع تصویربرداری از پرتوهای ایکس با دز پایین برای ایجاد تصاویر دندان‌ها استفاده میشود. این تصاویر می‌توانند به دندانپزشک برای شناسایی مشکلات دندانی مانند حفره‌ها، پوسیدگی دندان درمان کمک کنند.
انواع رادیوگرافی دندان:
تصویربرداری دندان با اشعه ایکس معمولابا مراجعه به دندانپزشک انجام میگیرد. تصویربرداری‌ها همچنین می‌توانند با درخواست دندانپزشک به دنبال ایجاد مشکل یا درمان دندانی، تعداد دفعات بیشتری به کار گرفته شوند. فاکتورهایی که بر تصویربرداری دندانپزشکی با اشعه ایکس اثر می‌گذارند شامل: سن، سلامت فعلی دهان و دندان، نشانه‌های بیماری دهانی، سابقه بیماریهای لثه و یا پوسیدگی دندان می‌شوند.
تـــصمیم بـــراي انجـــام دادن معاینـــه رادیـــوگرافی بـــر پایـــه خـــصوصیات فـــردي بیمـــار اســـت کـــه ایـــن خـــصوصیات عبارت‌اند از: ســن، ســلامت عمــومی، یافته‌های بـــالینی و تاریخچــه بیمــاري. درحالی‌که تعـداد و تنـوع رادیوگرافی‌ها، فن‌های جدیـد تصویربرداري، افزایش‌یافته اسـت؛ کـاربرد دقیـق هـر روش هـم مشخص‌شده است. وسعت بیماریهای دهان و دنـدان و همچنـین افزایش نگرانی از خطرات ناشی از اشعه X باعث گردیده اسـت تا بر توصیه مقطعی استفاده از رادیوگرافی، بیشتر تأکید شود.
رادیوگرافی دندان چیست و نحوه انجام چگونه است؟
یکی از روشهای سریع و دقیق تشخیص ، پوسیدگی دندان، نقایص فک و انواع ناهنجاری‌ها و آسیب‌های دیگر، استفاده از دستگاه‌ها و دوربین‌های رادیوگرافی است. دستگاههای رادیوگرافی در حیطه دندانپزشکی انواع مختلفی دارند و به‌طورکلی رادیوگرافی‌ها به دو دسته اصلی داخل دهانی و خارج دهانی تقسیم می‌شوند. در رادیوگرافی داخل دهانی، نوار اشعه X درون دهان قرار دارد و در رادیوگرافی خارج دهانی، نوار اشعه ایکس در خارج از دهان قرار دارد
رادیوگرافی داخل دهانی:
رادیوگرافی‌های داخل دهانی رایج‌ترین نوع هستند و سطح بالایی از جزئیات را نمایش می‌دهند. کاربردها:
– تشخیص پوسیدگی
– مشاهده ریشه دندان
– بررسی سلامت قسمت استخوانی اطراف دندان
– مشاهده وضعیت دندان در حال رشد
1. رادیوگرافی بایت وینگ (Bitewing) نشان‌دهنده سمت راست دندان
این رادیوگرافی، کرون دندان‌های عقب را نشان میدهد. دندان‌پزشک‌ها از هر طرف صورت، یک یا دو رادیوگرافی بایت وینگ می‌گیرند. رادیوگرافی دندان‌های مولر (دندان‌های عقب) و دندان‌های دوپایه (دندان‌هایی که در مقابل مولرها قرار دارند) در بالا و پائین و درواقع جزئیات دندان‌های بالا و پائین یک سمت دندان را نشان میدهد. این رادیوگرافی به این دلیل بایت وینگ نامیده شده است که فرد در هنگام گرفتن رادیوگرافی، وسیله بال مانندی را گاز میگیرد که نوار اشعه X را در طول روند رادیوگرافی در جای خود ثابت نگاه می‌دارد. این رادیوگرافی‌ها به دندانپزشکان کمک می‌کنند که پوسیدگی بین دندان‌های عقب و تغییر ضخامت استخوان‌ها به علت بیماریهای لثه را تشخیص دهند. رادیوگرافی بایت وینگ میتواند برای تعیین میزان مناسب تاج و یا ترمیم‌های دیگر به‌عنوان‌مثال بریج ها کمک کند. همچنین میتواند هرگونه سایش و یا فروپاشی در پرکردگی دندان را نمایش دهد.
2. رادیوگرافی پری اپیکال (Periapical) یا PA
یکی از انواع رادیولوژی های دندان می باشد که با نام رادیوگرافی تک دندان نیز معروف است و به دندانپزشک امکان بررسی یک یا دو دندان را از داخل دهان به صورت کلی از ریشه تا تاج میدهد . دندانپزشکان همچنین می‌توانند با تجویز این نوع رادیوگرافی در صورتی که در دندان یا ریشه آن تغییرات غیر طبیعی به وجود آمده باشد ، مشکل را مورد بررسی قرار داده و آن را برطرف کنند .
رادیوگرافی پری آپیکال، رایج‌ترینرادیوگرافی در دندانپزشکی است. فیلم در داخل دهان قرارمی گیرد و از دندان یا ناحیه مورد نظر رادیوگرافی تهیه میشود. برای بررسی جزئیات آناتومی دندان و ساختار آناتومیکی اطراف آن ، پوسیدگی دندان‌ها، ضایعات انتهای ریشه مثل کیست وگرانولوم، موقعیت قرارگیری ایمپلنتها، اندازه گیری طول فایل در درمانهای ریشه و … استفاده میشود. در واقع دستگاه رادیوگرافی پری آپیکال قادر است تصاویر دقیقی از یک یا چند دندان محدود تهیه کند به گونه ای که وضعیت کامل دندان و بافت های اطراف آن را نشان دهد .
این نوع رادیوگرافی به‌طور معمول در مطب‌های دندانپزشکی گرفته میشود. اخیراً در برخی مطب‌های دندانپزشکی از انواع دیجیتال آن استفاده میشود.رادیوگرافی پری آپیکال قادر است تا یک یا دو دندان را به صورت آنی تصویربرداری کرده و به نمایش در آورد. شباهت بسیار زیادی با نوع بایت وینگ دارد اما یک تفاوت بین آنها وجود دارد. رادیوگرافی پری اپیکال قادر است تا از ریشه تا تاج را بصورت کامل تصویربرداری کند در صورتیکه در تصویربرداری بایت وینگ اینگونه نیست.رادیوگرافی پری آپیکال معمولا زمانی از طرف پزشک تجویز میشود که دندان قدیمی بیمار نیاز به یک بررسی کامل از تاج تا ریشه داشته باشد.
هر گونه تغییرات غیر طبیعی در دندان و ریشه ها از طریق این روش رادیولوژی دندان به خوبی قابل تشخیص است. بسیاری از افراد نمی دانند که نام پری اپیکال برگرفته از چه چیزی است و از کجا آمده است. در پری اپیکال می توان به راحتی ضایعه های به وجود آمده در کنار آپکس و نوک ریشه را مشاهده کرد. به همین دلیل پزشک ها نام پری اپیکال را برای این روش رادیوگرافی انتخاب کرده است. البته این دلیل نمی شود که پری اپیکال تنها همین کاربرد را داشته باشد. در پری اپیکال می توان بررسی های دیگری مانند بررسی پوسیدگی های دندان هم انجام داد. نام پری اپیکال از همان ابتدا وجود داشته است و تغییری در آن رخ نداده است.
معمولا پری اپیکال بیشتر بر روی دندان های قدیمی انسان استفاده می شود. دندان های قدیمی دچار مشکلات بیشتری درون خود می شوند که نیاز به بررسی دقیقی دارند و به همین علت پزشک از پری اپیکال برای بررسی درونی آنها استفاده می کند.
فیلمبرداری با پری اپیکال به دو روش تقسیم می شود.
روش اول پارالل و موازی است و روش دوم نیمساز یا Bisect نام دارد.
روش دوم روشی قدیمی و فرسوده است که هنوز در برخی از بیمارستان ها انجام می شود. در این روش فیلمبرداری به صورت دستی است و هیچ دستگاهی این چرخش را انجام نمی دهد. این یعنی خود بیمار باید وسیله فیلمبرداری را در دهان نگه دارد که کار بسیار سختی است. افراد زیادی وجود دارند که به دلیل درد نمی توانند چنین کاری را انجام بدهند و نتیجه ای که به دست می آید دقیق نیست. همچنین افراد مسن در نگهداری این دستگاه پری اپیکال دچار مشکل می شوند و مدام دهان شان را تکان می دهند.
این بی دقتی ها باعث می شود که پری اپیکال برای بارهای زیادی بر روی دندان انجام شود تا در نهایت بتوان یک فیلم مناسب از دندان ایجاد کرد. پزشک ممکن است اشتباهاتی در بررسی ها و نتایج خود داشته باشد که همگی این ها به دلیل فیلم برداری اشتباه از دندان است. به همین دلیل در سال ها بعد روش جدیدی به نام پارالل یا موازی به وجود آمد. در این روش دیگر نیازی نیست که خود بیمار فیلم را بگیرد و فیلم نگهدار های زیادی به وجود آمده اند. این فیلم نگهدار ها XCP هم نام دارند و درون دهان قرار گرفته و دستگاه فیلمبرداری پری اپیکال در آنها قرار می گیرد
در چه مواقعی از رادیوگرافی پری اپیکال استفاده می شود ؟
هنگامی که صدمات احتمالی داخل دهان با چشم غیر مسلح قابل رویت نمی باشد رادیوگرافی پری اپیکال انجام میشود که باعث مشاهده و تجزیه و تحلیل کل دندان از جمله تاج ، ریشه ، راس ، بافت استخوان اطراف و فضای پریودنتال می شود. رادیوگرافی در موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد .
- بررسی و مشاهده تاثیرات پریودنتال
- بررسی فرایند اندودنتیک قبل ، حین و بعد از انجام آن
- تشخیص ضایعات پری اپیکال اطراف دندان مانند کیست های پری اپیکال
- بررسی و تشخیص پوسیدگی های دندان به منظور طبقه بندی آنها با توجه به تاثیری که بر مینای دندان ، عاج یا عصب دندان گذاشته اند .
- ظاهر حفره ها ، گرانولوم ها ، کیست ها و سایر آسیب ها
- ارزیابی پس از آسیب
- ایمپلنت کردن دندان
چگونگی انجام رادیوگرافی پری اپیکال :
این روش با استفاده از صفحات رادیوگرافیک کوچک انجام می شود . صفحات درون دهان قرار گرفته و از طریق دستگاه اشعه ایکس خارجی تحت تاثیر قرار می گیرند. دستگاه رادیوگرافی پری اپیکال دارای سوراخ های مجهز به سنسور می باشند که این سنسور ها امکان ایجاد یک تصویر دیجیتالی از دندان مورد نظر و نمایش آن بر روی صفحه به صورت مستقیم را ایجاد می کنند . گاهی اوقات برای تعیین موقعیت دقیق از
دستگاههای موقعیت یاب که به طور دقیق همه بافت ها را به خوبی تشخیص می دهند ، در این روش استفاده می شود .
در هنگام انجام این نوع تصویربرداری بیمار باید عضلات دهان خود را آرام نگه داشته و حرکت نداشته باشد تا تصاویر تار نشوند .
مزایای رادیوگرافی تک دندان در مقایسه با رادیوگرافی معمولی
مانند هر فیلم برداری رادیولوژی دیجیتال ، رادیوگرافی پری اپیکال با فیلم ، دارای مزایای بسیار زیادی نسبت به نسخه های معمولی است که شامل موارد زیر می باشد :
- استفاده از نقره برای تهیه تصاویر که باعث آلودگی کمتر محیط میشود .
- به اشتراک گذاری سریع تصاویر گرفته شده بین رادیولوژیست و دندانپزشک
- ذخیره تصاویر در ابر بدون نیاز به چاپ
- قرار گرفتن بیمار در معرض اشعه کمتر
- کاهش احتمال تکرار رادیوگرافی به دلیل خطاهای تصویری
- دقت بیشتر در تصاویر
- سرعت بیشتر در بررسی و ارائه نتایج
3. عکس CBCT
عکس CBCT دندانپزشکی از پیشرفت های بسیار مهم در تکنولوژی تصویربرداری دندان می باشد. این روش جدید امکان مشاهده سه بعدی نسوج نرم و سخت را بدون تغییر در اندازه ها: Distortion و یا بزرگنمایی : Magnificationامکان پذیر ساخته است و اطلاعات حاصله با تکنیک CBCT در تشخیص, طرح درمان و انتخاب روش مناسب مکانوتراپی نقشی بسیار موثر و دقیق ایفاء می نمایند. بدین صورت که از ترکیب اسکن سطحی: Surface Scanning و اسکن”تحت سطحی-حجمی” Sub- Surface Volumetric Scanning ماتریکس سه بعدی بوجود می آید که بنحوی دقیق مدل آناتومیکی نسوج سخت و نرم صورت و جمجمه بیماران را طراحی نموده و قابل رؤیت می سازد.
CBCT به زبان ساده
زمانی که عکسبرداری دندان و دهان انجام شده توسط تجهیزات اشعه ایکس نتیجه بخش نباشد و نتوانند تشخیص مناسبی را انجام دهند از رادیو گرافی CBCT انجام میشود. رادیو گرافی CBCT با اشعه مخروطی خود میتواند تصویرهای بسیار عمیق و خوبی را ثبت نماید تا دندانپزشک بتواند نوع بیماری را تشخیص دهد. رادیو گرافی CBCT نوعی از رادیولوژی دندان میباشد که عکس دندان و کلیه استخوان و بافت های نرم دهان را بصورت سه بعدی تصویربردای میکند.
البته نکته ای که در رادیو گرافی CBCT وجود دارد این است که نباید به صورت مداوم انجام شود زیرا اشعه آن ممکن است باعث بروز مشکلاتی در فرد شود. لباس هایی که برای این نوع رادیولوژی دندان باید به تن داشته باشید نیز بسیار مهم است و باید لباس های راحت و گشاد به تن کنید. از به همراه داشتن وسایلی همچون جواهرات، عینک، دندان مصنوعی و سنجاق سر نیز باید خودداری شود زیرا موجب ایجاد اختلال در عکس میشود.
از روش رادیو گرافی CBCT که یکی از مدرن ترین روش های رادیوگرافی دندان است برای تشخیص و درمان مشکلات ارتودنسی دندان جراحی های ایمپلنت مورد استفاده قرار میگیرد. از جمله کاربردهای رادیو گرافی CBCT میتوان به در اختیار دادن تصاویر از دندان های نهفته به پزشک معالج، تشخیص اختلالات مفصلی، قرار گیری بسیار دقیق ایمپلنتها، ارزیابی و بررسی فک، سینوس و مجاری عصبی، تشخیص تومورهای فک، تشخیصی ساختار استخوان ها، تشخیص منبع و منشا درد اشاره نمود
روش عکسبرداری CBCT چگونه است ؟
روش عکسبرداری دستگاه رادیو گرافی CBCT نیز بدین صورت است که ابتدا دستگاه با زاویه ۳۶۰ درجه به دور سر میچرخد و بعد از چندین عکسبرداری پی در پی آنها را در کنار یکدیگر قرار میدهد تا در نتیجه یک عکس سه بعدی به دست آید. دستگاه میتواند در یک دور چرخش به دور سر حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ عکس را ثبت نماید که این عکس ها همگی دو بعدی بوده و پس از انجام فرایندی یک عکس سه بعدی به دست می آید. بعد از انجام رادیو گرافی CBCT نیز هیچگونه دردی برای بیمار به وجود نخواهد آمد و میتواند بلافاصله بعد از آزمایش فعالیتهای روزمره خود را از سر بگیرد.
10 کاربرد اصلی عکس CBCT :
- تکنولوژی CBCT تأثیر اساسی در تصویربرداری فک و صورت داشته است.
- CBCT نباید جایگزین پانورامیک یا رادیوگرافی-های معمولی در نظر گرفته‌شود بلکه باید به عنوان یک روش تکمیلی برای کاربردهای خاص باشد.
- تکنیک CBCT مخصوصاً برای تصویربرداری دنتوماگزیلوفاسیال طراحی شده است و پتانسیل بهبود و ارتقاء تشخیص های پیشرفته در دندانپزشکی را دارد. استفاده ی بالینی از تصاویر CBCT از ناحیه ی دهان و ماگزیلوفاسیال در جراحی دنتو آلوئولار و ماگزیلوفاسیال، ایمپلنتولوژی، دندانپزشکی عمومی و تخصصی افزایش یافته‌است.
- شاید بیشترین کاربرد عکس CBCT در طراحی قرار دادن ایمپلنتهای دندانی باشد.
- CBCT تصاویر کراس سکشنال از ارتفاع استخوان آلوئولار، پهنا و زاویه را تأمین میکند و به طور دقیق ساختارهای حیاتی نظیر کانال عصبی آلوئولار تحتانی در مندیبل و یا سینوس در ماگزیلا را ترسیم میکند.
- تصویربرداری CBCT در تشخیص، ارزیابی و آنالیز ارتودنسی و آنومالیهای ماگزیلوفاسیال استفاده شده‌است.
- عکس CBCT موقعیت دندان های نهفته و اضافی و رابطه ی آنها را با ریشه های مجاور یا دیگر ساختارهای آناتومیک نمایش میدهد. همچنین میتواند اطلاعاتی درباره ی خصوصیات مورفولوژی و ابعاد کام، شیب دندان، تحلیل ریشهو عرض استخوان آلوئول موجود برای حرکت باکولینگوال دندان کسب شود.
- CBCT تصاویر مالتی‌پلانار و سه بعدی از کندیل و ساختارهای اطراف را تأمین میکند تا آنالیز و تشخیص خصوصیات مورفولوژی استخوان، فضای مفصل و عملکرد دینامیک، که کلید های مهم جهت تأمین نتایج درمان مناسب در بیماران با علائم و نشانه های درد و کاهش دامنه حرکت مفصل ، را سهولت بخشد.
- تصویربرداری CBCT میتواند خصوصیات بیماری مفصلی دژنراتیو، آنومالی های تکاملی کندیل، انکیلوز و بیماری آرتریت روماتوئید را ترسیم کند.
- عکس CBCT می تواند در ارزیابی بسیاری از بیماریهای فکین، به ویژه مشکلات دندانی مانند کانین های نهفته، دندان های اضافی، دندان های شکسته شده یا دونیم‌شده، ضایعات پری اپیکال و بیماریهای پریودنتال کمک‌کننده باشد.
CT چه تفاوتی با CBCT دارد ؟
Computed Tomography یک روش تصویربرداری است که به اختصار CT نامیده می شود، جهت تهیه تصاویر کراس سکشنال (مقطعی) استفاده و اسکنر CT شامل تیوب اشعه X و یک مجموعه از آشکارسازها (دتکتورها) می باشد که دتکتور اشعه x خارج شده از بیمار را اندازه می گیرد. امروزه معرفی دستگاههای CBCT با دوز کمتر، هزینه پایین و دقت بیشتر در اندازه گیری های کرانیوفاسیال استفاده از CT را محدود نموده است. لذا استفاده از CBCT در کلینیک طی سالهای اخیر افزایش یافته است.
CT مدیکال با CBCT در مورد منبع اشعه X دتکتورها و الگوهای بازسازی متفاوت است. اساس تکنیکCBCT، دسته پرتو مخروطی است که بر روی دتکتور دو بعدی متمرکز شده است. دسته پرتو یکبار و یک دور چرخش 360 درجه را انجام داده و تولید یک سری تصاویر دو بعدی می نماید. سپس این تصاویر به صورت داده های سه بعدی بوسیله الگوریتم پیچیده CBCT که feld kamp و همکاران در سال 1984 ارائه دادند، در می آید. همچنین CBCT نسبت به Compact , CT بوده که استفاده از آن را در کلینیک دندانپزشکی آسان می سازد. مهمترین استفاده از CBCT در کلینیک شامل درمانهای جراحی ایمپلنت و جراحی های ماگزیلوفاسیال است.
دقت بالای تصاویر بدست آمده از CBCT و امکان تهیه تصاویر سه بعدی از ساختارها و امکان اندازه گیری روی تصاویر، باعث استفاده بیشتر CBCT در بسیاری امور تشخیصی و درمانی دندانپزشکی شده است. با وجود اینکه اسکن CBCT هنوز برای همه درمانهای ارتودنسی استفاده نمی شود، به هر حال برای بیماران با آنومالی های کرانیوفاسیال، شکافهای صورتی و یا در موارد جراحی ارتوگناتیک،تصاویر دقیق CBCT مزایای بسیاری دارد.
مزایای عکس CBCT نسبت به CT
CBCT نسبت به CT دارای مزایایی است که عبارتند از :
- محدودیت اشعه ایکس: کاهش سایز ناحیه تابش اشعه توسط کولیماسیون اشعه باعث کاهش دوز میگردد. عکس CBCT این قابلیت را دارد که اشعه را برای کارهای تشخیصی خاص به مناطق ویژه ای محدود کند.
- دقت تصویر: از آنجا که Volumetric data از ساختارهای مکعبی کوچکی به نام وکسل تشکیل شده است، سایز آنها دقت تصویر را تعیین میکند. در CT و کسلهای anisotropic به کار میرود که عمق آنها 2-1 میلیمتر است، در حالی که در CBCT و کسلها ایزوتروپیک(در ابعاد x، y و z برابر هستند) بوده و در دامنه ای بین 4/0-125/0 میلیمتر واقع اند.
- زمان سریع اخذ تصویر: از آنجا که همه تصاویر basis در یک چرخش منفرد عکس CBCT به دست می آیند زمان تصویربرداری سریعتر است.
- کاهش دوز: دوز موثر تابش CBCT در دامنه متوسط 3/50-6/3 میکروسیورت، نسبت به CT کاهش بسیاری دارد، دامنه متوسط CT برای فک پایین 3324-1320 میکروسیورت و برای فک بالا 1420-1031 میکروسیورت میباشد.
- کاهش آرتیفکت: عکس CBCT نسبت به CT، آرتیفکت فلزی کمتری را نشان میدهد.
4. رادیوگرافی اکلوزال (Occlusal) نشان‌دهنده سطح اکلوزال دندان‌ها
این رادیوگرافی از رادیوگرافی‌های معمول دیگر بزرگ‌تر است و رشد و جایگاه دندان‌های کودکان را نشان میدهد. هر رادیوگرافی تقریباً تمام فک بالا و یا پائین را نشان میدهد.
5. سی‌تی‌اسکن استاندارد (CT)
این نوع رادیوگرافی معمولاً باید در مرکز رادیولوژی و یا بیمارستان انجام شود. فرد در حالت خوابیده قرار میگیرد و دستگاه، لایه های مسطح تصویر را با چند گردش در اطراف سر بیمار ثبت می‌نماید. قرار گرفتن در معرض اشعه در این روش بسیار بیشتر از رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری است. سی تی اسکن استاندارد ممکن است به‌منظور بررسی اندازه و جایگاه قرارگیری ایمپلنتها مورداستفاده قرار گیرد. این روش به جراح کمک میکند تا از پیچیدگی‌های محتمل قبل و بعد از عمل جراحی جلوگیری کند.
6. رادیوگرافی توموگرافی (Tomography)
توموگرافی یک لایه و یا برش خاص از دهان را نشان میدهد و باقی لایه‌ها را تار میکند. این رادیوگرافی برای بررسی قسمت‌هایی است که به‌سختی قابل‌مشاهده هستند و یا توسط قسمت‌های دیگر بسته‌شده‌اند.
7. سیالوگرافی (Sialography)
روش دیگری که از اشعه X استفاده میکند، سیالوگرافی نام دارد. در این روش از نوعی رنگ استفاده میشود که درون غدد بزاقی تزریق می‌شوند تا در نوار رادیوگرافی دیده شوند (غدد بزاقی بافت‌های نرمی هستند که توسط اشعه X دیده نمی‌شوند). دندانپزشک میتواند از این روش برای بررسی مشکلات غدد بزاقی مانند انسداد، یا سندرم شوگرن (اختلالی همراه با علائم ازجمله خشکی دهان و چشم؛ این اختلال میتواند نقش مهمی در پوسیدگی دندان بازی کند) استفاده کند.
8. رادیوگرافی دیجیتالی (Digital radiography)
رادیوگرافی‌های دیجیتالی یکی از جدیدترین متدهای اشعه X هستند. در این روش به‌جای گرفتن نوار در یک اتاق تاریک، نوار استاندارد اشعه X با یک صفحه دتکتور الکترونیکی صاف و یا سنسور جایگزین میشود. تصاویر دوبعدی، بلافاصله و بدون نیاز به صبر کردن وارد کامپیوتر میشود تا بتوان آنها را بر روی صفحه دید، ذخیره کرد و یا چاپ نمود. تصویر گرفته‌شده از دندان را میتوان چند برابر اندازه واقعی بزرگنمایی کرد که به دندانپزشک کمک میکند تا کوچک‌ترین تغییرات را که ممکن است حتی در معاینه حضوری هم مشاهده نشوند، بررسی کند و حتی در صورت لزوم، برای پزشک دیگری فرستاده شوند.
رادیوگرافی‌های دیجیتالی که در زمان‌های مختلف گرفته شدند را میتوان با روشی که تفاوت بین عکس‌ها را برجسته میکند، مقایسه کرد. به همین دلیل کوچک‌ترین تغییرات که با چشم غیرمسلح قابل‌مشاهده نیستند، مشاهده خواهند شد. در صورت استفاده درست از این روش، میزان اشعه نسبت به روشهای معمول تقریباً نصف خواهد بود.
رادیوگرافی خارج دهانی
همان‌طور که از نامش نیز پیداست عکسبرداری از ناحیه بیرونی دهان انجام میشود. در رادیوگرافی خارج دهانی، نوار بر قسمت بیرونی دهان قرار میگیرد. در این نوع رادیولوژی دندان علاوه بر اینکه عکس برداری از دندان انجام میشود،اطلاعات بسیار خوبی از فک و همچنین جمجمه را در اختیار پزشک معالج قرار میدهد. البته مورداستفاده رادیوگرافی خارج دهانی بیشتر به‌منظور عکسبرداری از فک و جمجمه است و کاربردی در تشخیص بیماری قسمت‌های داخلی دهان ندارد.
ازجمله کاربردهای رادیوگرافی خارج دهانی میتوان به بررسی رشد و پیشرفت دندان‌ها و همچنین بیماریهای دندان و دهانی، بررسی دندان‌های تحت‌فشار، بررسی رابطه بین دندان‌ها و فک، بررسی استخوان‌های تمام صورت و همچنین تشخیص بیماریهای احتمالی استخوان‌های صورت اشاره نمود. البته این نکته نیز برای دندانپزشکان حائز اهمیت است که در این نوع رادیولوژی دندان جزئیات بسیار کمتری به تصویر کشیده میشود و برای تشخیص مشکلات هر دندان به‌صورت مجزا مناسب نیست.
رادیوگرافی خارج دهانی انواع مختلفی دارد که میتوان به رادیوگرافی پانورامیک، رادیوگرافی سفالومتری ، رادیوگرافی مخروطی، سی‌تی‌اسکن استاندارد، رادیوگرافی توموگرافی، سیالوگرافی، رادیوگرافی دیجیتالی و ام آر آی اشاره نمود.
1.پانورامیک ((OPG Ortho pantomo Gram
رادیوگرافی پانورامیک به کمک اشعه ایکس از دندان فک بالا و پایین عکسبرداری میکند. این تصویربرداری یک بررسی دو بعدی است که دهان را در یک تصویر کامل به همراه دندان ها، فک بالا و پایین، ساختارهای اطراف و بافت ها تصویربرداری میکند. فک یک ساختار منحنی شبیه به یک نعل اسب دارد.
رادیوگرافی پانورامیک با استفاده از دوز بسیار کمی از تابش یونیزه برای تصویربرداری از کل دهان در یک تصویر استفاده می کند.
سونوگرافی و رادیولوژی پژواک ، با بهره گیری از بهترین تجهیزات روز دنیا، رادیوگرافی دندان ها را در محیطی مناسب و کادری متخصص انجام می دهد.
این آزمایش نیاز به هیچ آمادگی خاص ندارد. اگر احتمال دارد که شما حامله باشید، به پزشک خود بگویید. زیرا این اشعه برای خانم های باردار بسیار خطرناک است. طلا و جواهر، عینک یا اشیای فلزی که ممکن است در تصاویر اشعه ایکس تداخل ایجاد کند، به پزشک تحویل دهید.
یک اشعه ایکس پانورامیک همچنین می تواند مشکلات دندان و پزشکی مانند:
- بیماری پریودنتال پیشرفته
- کیست در استخوان فک
- تومورهای شکمی و سرطان دهان
- دندان های آسیب دیده از جمله دندان های عقل
- اختلالات چاقی (همچنین به عنوان اختلالات مفصلی یا مجرای TMJ شناخته شده است)سینوزیت
توجه : OPG دندان ها به کمک اشعه ایکس صورت میگرد، پس این عکسبرداری برای خانم های باردار ممنوع می باشد.
مزایای OPG
- پس از آزمایش اشعه ایکس، در بدن یک بیمار باقی نمی ماند.
- اشعه X معمولا در محدوده تشخیصی معمولی برای این آزمون عوارض جانبی ندارد.
خطرات OPG
- خانم ها اگر باردار هستند، باید دکتر خود را مطلع سازند.
پانورامیک ایکس ری به چه صورت کار می کند؟
ایکس ری یک نوع اشعه تابشی مثل امواج رادیویی یا نور می باشد. ایکس ری از بسیاری از اشیا عبور می کند، از جمله بدن. زمانی که روی بخشی از بدن به دقت تنظیم شده است، این اشعه ها با تولید امواج از بدن عبور می کنند. سپس تصاویری را تولید می کنند.
در طی تصویربرداری پانورامیک، لوله اشعه ایکس در یک نیمکره ای اطراف سر بیمار می چرخد، سپس در کناره های فک و انتهای کناره ها، تصویربرداری را انجام می دهد.
به جای اینکه فیلم در درون دهان قرار گیرد، یک ماشین ایکس ری پانورامیک، پرتوی نوری را بروی فیلم یا دیتکتور چرخشی که برخلاف لوله ایکس می چرخد، می تاباند. اینگونه تصویربرداری انجام می شود.
تا همین اواخر، تصایر اشعه ایکس روی فیلم شیت های بزرگ تنظیم می شدند (بیشتر شبیه یک نگاتیو عکاسی). امروزه اکثر تصاویر به صورت فایل های دیجیتال هستند، و به صورت الکترونیکی ذخیره می شوند. این تصاویر ذخیره شده به راحتی قابل دسترسی هستند، و به طور مکرر با تصاویر جاری ایکس ری برای تشخیص و مدیریت بیماری مقایسه می شوند.
با این فرمت دیجیتال، دندانپزشک می تواند کنتراست، روشنایی و تاریکی تصویر را تنظیم کند. اما تصاویر روی فیلم قابل تغییر یا تنظیم نیستند.
2. رادیوگرافی سفالومتری
رادیوگرافی سفالومتری به خصوص نوع لترال کاربرد بسیاری در درمان های ارتودنسی دارد. در واقع می توان گفت که تقریبا همه بیماران ارتودنسی در قسمتی از درمان نیازمند تهیه این رادیوگرافی می شود.
رادیوگرافی سفالومتری را در کجا باید تهیه کرد؟
در برخی از کشورها این اجازه بهمتخصص ارتودنسی داده می شود که با رعایت اصول ایمنی در مطب خود دستگاه رادیوگرافی مخصوص نصب کند و برای بیماران خود رادیوگرافی تهیه نماید. اما در ایران چنین کاری مجاز نیست و بنابراین بیماران باید به مراکز رادیوگرافی خاص مراجعه نمایند. بدین منظور مراجعه به مراکز رادیوگرفی تخصصی دندانپزشکی اولیت دارد ولی اگر درنزدیکی شما مرکز رادیوگرافی پزشکی ای وجود داشته باشد که دستگاهی با کیفیت مناسب و تنکسین های کارآزموده داشته باشند، مراجعه به این مراکز شما را قادر می کند رادیوگرافی سفالومتری مورد نیاز را تهیه کنید.
آیا رادیوگرافی سفالومتری انواع مختلف دارد؟
رادیوگرافی سفالومتری یک عبارت کلی است و شامل همه روش های پرتونگاری برای ارزیابی جمجمه خواهد بود. دو نوع رایج سفالومتری در ارتودنسی نوع لترال و نوع پوستروانتریور است. اولی بسیار رایج تر است و نوع دوم بیشتر در مواردی تجویز می شود که بیمار عدم تقارن مشخصی در صورت خود داشته باشد. مثلا در مواردی که به نظر می رسد نیاز مند جراحی باشند با بررسی سفالومتری لترال می توان به نتیجه رسید که فرد نیاز به جراحی دارد یا نه
3.رادیوگرافی مخروطی
در رادیوگرافی مخروطی دستگاهی به‌صورت چرخشی بر دورتادور سر به حرکت درمی‌آید و میتواند از بافت‌های استخوانی، عصب و همچنین استخوان‌ها عکسبرداری کند. سی‌تی‌اسکن استاندارد به‌منظور بررسی جایگاه و همچنین اندازه ایمپلنت به کار میرود و دستگاه از اطراف سر بیمار که در حال خوابیده قرار دارد تصویر برداری میکند. رادیوگرافی توموگرافی از انواع رادیوگرافی خارج دهانی است که میتواند نواحی کور و پوشیده شده با بافت‌های دهانی دیگر را به‌صورت خطی نشان دهد. برای اینکه پزشک بتواند به مشکلات غدد بزاقی در دهان پی ببرد از روش سیالوگرافی استفاده میکند.
در این روش رادیوگرافی خارج دهانی ابتدا رنگ مخصوصی به دهان تزریق میرود و سپس دستگاه از طریق اشعه ایکس اقدام به تصویربرداری میکند. روش رادیوگرافی دندان به‌صورت دیجیتالی نیز به‌گونه‌ای عمل میکند که تصویر را به‌صورت مستقیم و بدون معطلی در همان لحظه به نمایش میدهد.
4. رادیوگرافی دندانپزشکی دیجیتال
مزایای رادیوگرافی دیجیتال دندانپزشکی در مقایسه با اشعه ایکس دندانپزشکی سنتی و آنالوگ قدیمی شامل موارد زیر است:
- رادیوگرافی‌های دیجیتال مناطق پنهان کوچکی از پوسیدگی بین دندان‌ها یا زیر ترمیم‌های موجود، عفونت‌های استخوانی، بیماریهای لثه «پریودنتال» ، آبسه‌ها یا کیست‌ها، ناهنجاری‌های رشدی و تومورهایی را نشان میدهد که به‌تنهایی با معاینه چشمی دندانپزشکی قابل‌تشخیص نیست.
- رادیوگرافی‌های دیجیتال را میتوان فوراً در هر مانیتور کامپیوتر مشاهده کرد و برای افزایش کنتراست و جزئیات، با آپشن های تنظیمات، تغییراتی ایجاد نموده و بدون افت کیفیت به‌صورت الکترونیکی به متخصصان منتقل کرد.
- تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع مشکلات دندانپزشکی میتواند باعث صرفه‌جویی در وقت و پول و نیز احساس درد و ناراحتی کمتر شود.
- فناوری ذخیره‌سازی میکرو دیجیتال، امکان ذخیره‌سازی بیشتر حجم زیادی از داده‌ها را در درایوهای کوچک و صرفه‌جویی در فضا را فراهم میکند.
عوارض رادیوگرافی دندان
در شرایط اضطراری برای خانم‌های باردار هیچ نگرانی‌ای درباره در معرض اشعه ایکس دستگاه دیجیتال قرار گرفتن وجود ندارد. اقدامات احتیاطی مانند استفاده از «پیش‌بندهای سرب دولایه» قرار گرفتن در معرض رادیوگرافی را بسیار کاهش میدهد. زنانی که در حال شیردهی هستند یا سعی در بارداری دارند، نیازی به تعویق در پرتوهای ایکس ندارند.
روشهای رادیو گرافی و سونوگرافی از جمله اقدامات تشخیصی هستند که در بیشتر موارد در صورت عدم دقت، می‌توانند مسیر تشخیص، کنترل و درمان بیماری را تغییر دهند و حتی به قیمت جان بیمار ختم شوند. امروزه مراکز رادیولوژی ، سونوگرافی و ماموگرافی مجهز، دقیق و مدرن زیادی در اغلب شهرها از جمله اصفهان وجود دارد که گزینش و مراجعه به آنها میتواند نتایج مثبتی در پی داشته باشد.
چرا باید از رادیوگرافی تک دندان استفاده نماییم؟
- آسیب هایی از دندان که با چشم غیر مسلح قابل تشخیص نیست را می توان از طریق این عکسبرداری و رادیوگرافی دندانپزشکی استفاده کرد. تمامی مشکلات که در کل دندان از جمله: تاج، بافت استخوان اطراف دندان، فضای پریودنتال و ریشه در رادیوگرافی دندان پزشکی قابل تشخیص است.
- با استفاده از این رادیوگرافی دندانپزشکی می توان تاثیرات پریودنتال را تشخص داد و بررسی کرد.
- می توان فرایند اندودنتیک را قبل از انجام و حین و بعد از انجام آن مورد بررسی قرار دهیم.
- کیست هایی مانند پری اپیکال که در اطراف دندان شکل می گیرند را با رادیوگرافی دندانپزشکی می توان دید و درمان کرد.
- دندان ها نیز دچار پوسیدگی می گردند و این پوسیدگی شامل طبقه بندی می باشد که ببینیم در چه سطحی می باشد که این کار با رادیوگرافی دندانپزشکی کاملا قابل ارزیابی می باشد.
- برای ایمپلنت کردن باید تک تک دندان ها را مورد بررسی قرار داد.
ویژگی های ظاهری دستگاه رادیوگرافی تک دندان
رادیوگرافی دندان پزشکی را به صورت رادیوگرافی دندانپزشکی پایه دار و یا رادیوگرافی دندانپزشکی ایستاده می توان خریداری کرد. در طراحی و ساخت این مدل از فیلتر آلومینیومی بهره برده اند و تایمر دستگاه رادیوگرافی دندان را به سیستم میکروپروسسوری مجهز کرده اند. صفحه نمایش به کار برده شده در ساخت برای راحتی کار با آن به صورت دیجیتالی طراحی شده است و دارای سیستم عیب یابی خودکار می باشد که هرگونه نقص در تصویربرداری را آلارم می دهد. بازو و پایه در رادیوگرافی دندانپزشکی پایه دار سه شکن اورجینال می باشد به علاوه این مدل رادیوگرافی قابلیت اتصال به دو تیوب را به صورت همزمان دارد.
همچنین نصب رادیوگرافی تک دندان را می توان به دو طریق پایه دار و دیواری انجام داد. در این مدل رادیوگرافی دندانپزشکی ایستاده که داخل دهانی می باشد اشعه ایکس را در درون دهان قرار می دهند تا تصویر بدست آمده با کیفیت باشد و مشکلات جدی و یا سطحی را به وضوح نمایش دهد. در این رادیوگرافی دندانپزشکی ایستاده تمامی قسمت های تاج، یک سوم ریشه دندان فوقانی و تحتانی به راحتی قابل مشاهده است. هنگام رادیوگرافی دندانپزشکی پایه دار خارج دهانی اشعه ایکس را خارج دهان قرار داده و این عکس برای بررسی مشکلات فک و یا جمجمه مورد استفاده قرار می گیرد نه فقط یک دندان.
نحوه انجام گرفتن رادیوگرافی دندانپزشکی
در این دستگاه رادیوگرافی دندان از صفحات رادیوگرافی کوچکی استفاده می کنند. به این صورت که صفحات را در درون دهن قرار می دهند که این صفحات با دستگاه اشعه ایکس خارجی کار می نمایند. رادیوگرافی دندانپزشکی پایه دار و یا ایستاده تک دندان دارای سوراخ هایی می باشد که سنسورهایی دارند. این سنسورها قابلیت ایجاد تصویر دیجیتال از دندانی که مد نظرتان می باشد را دارا است. در حین تصویربرداری به بیمار اخطار دهید که باید عضلات دهان خود را آرام نگه دارد و هیچ حرکت اضافه ای را نداشته باشد تا تصاویر دندان هایشان تار نگردد.
تفاوت رادیوگرافی دندانپزشکی تک دندان با رادیوگرافی معمولی
- در دستگاه رادیوگرافی دندانپزشکی تک دندان برای تهیه تصاویر بهتر از نقره استفاده میگردد که باعث آلودگی محیط کمتری می شود.
- سرعت درج تصویر در دستگاه رادیوگرافی دندانپزشکی تک دندان بالا است و خیلی ارتباط بین رادیولوژیست و دندان پزشک بهتر صورت می گیرد.
- در دستگاه های رادیوگرافی دندانپزشکی که برای یک دندان صورت می گیرد می توان عکس ها را بدون چاپ ذخیره کرد.
- خطا در دستگاه های رادیوگرافی دندانپزشکی که از کل فک تصویربرداری می کنند بسیار زیاد است در صورتی که در دستگاه های تک دندان احتمال خطا کاهش می یابد و نیاز به تکرار عمل تصویربرداری نیست.
- برای افزایش دقت در تصاویر اقدام به خرید رادیوگرافی تک دندان نمایید.
- در برخی از درمان ها ممکن است پزشک عکس گام به گام بهبود دندان را مورد بررسی قرار دهد که خوب عکسبرداری تک دندان برای این مورد بسیار مفید می باشد.
چه زمانی تصویربرداری تک دندان توسط پزشک توصیه می گردد؟
در اینجا مسئولیت پزشک است که چه زمانی بخواهد برای شما رادیوگرافی از دندان را برایتان تجویز کند. در ابتدا زمانی که احساس درد کنید و به پزشک مراجعه نمایید اول یک معاینه کامل را از دندان ها شما انجام خواهد داد. سپس برای اطمینان بیشتر نسبت به سلامتی شما و آگاهی از میزان خرابی که در دندان و یا لثه شما است رادیوگرافی دندانپزشکی را توصیه می کند. یکی از مواردی که باعث می گردد بیشتر از این مدل تصویربرداری استفاده شود مربوط به دیدن پوسیدگی در میان فک شماست.
گاها در تصاویری که از کل فک می گیرند دقت تصویربرداری پایین بوده و یا پوسیدگی سطحی به نظر می رسد. به همین دلیل پزشک برای شما رادیوگرافی تک دندان را پیشنهاد می دهد. انجام این مدل رادیوگرافی دندانپزشکی به هیچ عنوان درد ندارد ولی به دلیل وجود سنسور در دهان ممکن است اندکی حالت تهوع به شما دست دهد که بلافاصله بعد از استفاده از دستگاه رادیوگرافی دندانپزشکی برطرف می گردد.
خرید رادیوگرافی تک دندان
شما به عنوان یک دندان پزشک و یا یک کلینیک دندان پزشکی باید به روز ترین دستگاه ها را داشته باشید. برای اطلاع از هرگونه مشکل در درون لثه و دندان به طور دقیق باید عکس دندان به صورت تکی صورت گیرد عکس هایی که از کل فک گرفته می شود مشکلات کلی فرد بیمار را نشان می دهد. به علاوه گاها شما یکی از دندان های فرد را مورد درمان قرار می دهید و در صورت نداشتن رادیوگرافی دندانپزشکی پری آپیکال یا همان تک دندان شما باید از کل فک فرد عکسبرداری نمایید که خوب مستلزم هزینه بیشتری برای بیمار است.
چه عواملی بر قیمت رادیوگرافی تک دندان اثر گذار است؟
رادیوگرافی دندانپزشکی از پرکاربرد ترین دستگاه ها و محصولات پزشکی می باشد. قیمت دستگاه رادیوگرافی دندان پزشکی متغیر می باشد و نمی توان یک عدد دقیق برای آن ذکر کرد. عواملی مانند: برند دستگاه، ولتاژ و جریان تیوب دستگاه، تک دندان بودن رادیوگرافی، زمان اکسپوز آن در برابر اشعه، امکان تنظیم دستگاه برای بزرگسال و کودکان، داشتن قابلیت نصب کردن سنسور RVG، نوع نصب آن یعنی رادیوگرافی پایه دار و یا رادیوگرافی ایستاده، از لحاظ تعداد شکن بازو دستگاه که دارای مدل های رادیوگرافی دندانپزشکی سه شکن و پنج شکن است. در واقع این دستگاه رادیوگرافی دندان بر روی دیوار و یا زمین نصب می گردد و فقط بازوی آن می باشد که متحرک است. برای خرید رادیوگرافی تک دندان بهتر است که در ابتدا مشخصات دستگاه های رادیوگرافی دندانپزشکی را بررسی نمایید و سپس اقدام به خرید نمایید.
بخشی از رادیوگرافی هایی که شرکت آریا تندیس پوشش میدهد شامل موارد زیر است :
اوریکس ( ORIX)
آوندی (OWANDY)
بلمونت (BELMONT)
دکس کوین (DEXCOWIN)
رادیوگرافی
سایت آریا تندیس درمان پارسه ارائه کننده انواع رادیوگرافی با بهترین کیفیت و کمترین قیمت!
رادیوگرافی پرتابل وودپیکر Woodpecker مدل Smart Ray
76,500,000 تومان
رادیوگرافی پرتابل واتک مدل Ez Air
233,400,000 تومان–250,400,000 تومان
رادیوگرافی VRN مدل YOU98 P
Original price was: 58,000,000 تومان.52,200,000 تومانCurrent price is: 52,200,000 تومان.
رادیوگرافی نیولایف مدلBest X DC پایه دار
220,000,000 تومان
رادیوگرافی پرتابل FIAD ac
برای قیمت تماس بگیرید
رادیوگرافی پرتابل Belmont مدل Phot-XllS
برای قیمت تماس بگیرید
رادیوگرافی دیواری Belmont مدل Phot-XllS
برای قیمت تماس بگیرید
رادیوگرافی دیواری Vatech مدل EZ Ray
214,000,000 تومان–229,000,000 تومان
رادیوگرافی پرتابل woodpecker مدل Mini Ray
79,900,000 تومان–89,900,000 تومان
رادیوگرافی پرتابل ریفاین X Ray refine
75,000,000 تومان
رادیوگرافی پرتابل ایتیس EIGHTEETH مدل HYPERLIGHT
برای قیمت تماس بگیرید
رادیوگرافی پرتابل Dexcowin مدل iRay D3 Shrot Cone
280,000,000 تومان
دستگاه اتاق تاریک Tecno Gaz RAY
برای قیمت تماس بگیرید
رادیوگرافی پرتابل HQ
برای قیمت تماس بگیرید
رادیوگرافی پرتابل Rolence Portable X-Ray XR-01
برای قیمت تماس بگیرید
رادیوگرافی پایه دار Tridentمدل RIX70 DC/M
280,800,000 تومان
رادیوگرافی دیواری Tridentمدل RIX70 DC/WM
258,500,000 تومان
رادیوگرافی DeGotzen مدل Xmid Unity DC
برای قیمت تماس بگیرید
رادیوگرافی پرتابل پروکس PROX
197,000,000 تومان
